İdari Vesayet Nedir

Vesayet, TDK tarafından vasilik durumu olarak açıklanmaktadır. Hukuk alanı açısından vesayet durumu ise farklı nedenlerle malvarlığına yönelik menfaatlerini koruma halinde olmayan ve bu durumda da menfaat korunması için geliştirilen bir kavram olarak ele alınmaktadır. İdari vesayet nedir denildiğinde ise hukuk alanında açıklanan vesayet kavramından oldukça farklı bir anlama gelmektedir.

Bu nedenle de sıkça vesayet kavramı ve uygulaması ile karıştırılmaktadır. Günümüzde sosyal medya hesaplarında, haberlerde ya da günlük kullanımda sıkça kullanılan idari vesayet, yerel yönetimlerin sınırlı yetkilerinin merkezi denetime tabi olduğu sistem olarak tanımlanmaktadır.

Nafaka yasası 2023 hakkında yapılan düzenlemelerden farklı olarak kamu yönetimini de oldukça yakından ilgilendiren idari vesayet, yerinden yönetim mekanizmasının elindeki gücü sınırlandıran merkezi yönetimin denetim mekanizması olarak düşünülmektedir.

İdari vesayet temelde iki şekilde gerçekleşebilmektedir. İlki merkezi yönetimin yerel yönetimi üzerinde olan halidir. İkincisi ise tüzel kişiliği olan bir üst birimin alt birim üzerindeki vesayet yetkisinin kullanımıdır. İstisnai bir yetki olarak ele alınan idari vesayet yasaya dayanmakla beraber hukuki olarak dar bir yoruma tabidir.

İdari Vesayet Denetimi Nedir

Hukukun yanında kamu yönetimi açısından önemli bir anlama sahip olan idari vesayet, mal varlığı idaresi olan vesayet kavramından oldukça farklıdır. Yerel yönetim üzerindeki merkezi yönetimin yetki sınırlandırması sistemi olarak da değerlendirilebilecek idari vesayet, denetime tabi olduğu durumlara da konu olabilmektedir. Günümüzde sosyal medya platformlarında, haberlerde ya da makalelerde sıkça rastlanılan idari vesayet, hukuka uygunluk denetimini ifade etmektedir.

Tam olarak idari vesayet denetimi nedir denildiğinde merkezi denetimin, belediye, köy, il ve özel idareleri ile kamu tüzel kişiler üzerindeki hukuka uygun olan denetim durumu olarak cevaplanabilmektedir. Bu konuda önemli olan husus vesayet denetimi durumunun farklı tüzel kişilikler arasında gerçekleşmesidir. Hiyerarşik denetim durumu ise aynı tüzel kişilikler arasında gerçekleşen bir durumdur.

İdari vesayet nedir ülkemizin yasama ve sistemi ele alındığında bazı durumlarda soru işaretleri ortaya çıkartmaktadır. Bu konu ile ilgili olarak net bir şekilde ifade edilmesi gereken durum ise idari vesayet durumunun yasa ile düzenlenmiş olmasıdır.

Anayasanın 127. Maddesi de bu konu ile ilgili detaylı bilgileri içermektedir. Anayasa ile tanımlanan vesayet durumu için denilebilir ki idari vesayet denetimi yalnızca hukuka uygunluk denetimini gerçekleştirebilmektedir.

Kamu yönetimi nezdinde değerlendirilebilecek olan idari vesayet denetimi, farklı birimlerin kamu görevlerindeki faaliyetlerinde birlik içerisinde olmaları, kamu yararının gözetilmesi, mahalli hizmetlerin gerektiği gibi yapılabilmesi aynı zamanda birimler arasında koordinasyonun sağlanması için yerinden yönetim organlarının üzerinde gerçekleştirilmektedir.

İdari Vesayet Yetkisi Nedir

İdari vesayet yetkisi her kamu kurum ve kuruluşu tarafından kullanılamaz. Bu nedenle vesayet yetkisi ne kullanabilecek makamlar İçişleri Bakanlığı, Kaymakamlıklar, ilgili bakanlar ve valilikler olarak anayasa nezdinde düzenlenmiştir. İdari vesayet yetkisi nedir sorusunun cevabı olarak bu yetkiyi kullanabilecek makamlar ve kamu kurumları ele alınmaktadır.

İlgili kamu kurumları idari vesayet yetkisine kullanacakları zaman bu yetkiye tabi olacak yerel yönetim ya da bir alt birim için onama, onamama, uygulama erteleme, iptal etme ya da yargıda idari olarak dava açma adımlarından bir ya da birden fazla seçeneği uygulanabilmektedir.

İdari vesayet nedir konusu ile ilgili olarak dikkat edilmesi gereken ve bilinmesi gereken bir husus yerinden yönetim kuruluşlarının yerine karar alma yetkisinin olmamasıdır. Yani idari vesayet denetimi yapacak olan kamu kuruluşu denetimi gerçekleştirdiği kuruluş yeri ne bir karar veremez. Ancak denetim aşamaları yasa ile tanımlandığı için gerçekleştirilebilmektedir.